Ο συντονισμός στη χάραξη πολιτικής στον τομέα των ναρκωτικών προβλέπεται στον Νόμο 4139/13 ΦΕΚ Α 74/20/3/2013, σύμφωνα με τον οποίο ανώτερο συντονιστικό όργανο αποτελεί η Διυπουργική Επιτροπή για το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ναρκωτικά, η οποία αποτελείται από 10 Υπουργούς και τον Πρόεδρο της Διαρκούς Επιτροπής Κοινωνικών Υποθέσεων της Βουλής. Στην Επιτροπή προεδρεύει ο Πρωθυπουργός. Οι αρμοδιότητες της Επιτροπής είναι η έγκριση, η παρακολούθηση και η αξιολόγηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τα Ναρκωτικά. 

Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ναρκωτικά εκπονεί η Εθνική Επιτροπή Σχεδιασμού και Συντονισμού για την Αντιμετώπιση των Ναρκωτικών (ΕΕΣΣΑΝ), υπό την προεδρεία του/της Εθνικού/ής Συντονιστή/στριας για τα Ναρκωτικά. Εκτός από την εκπόνηση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης , αρμοδιότητα της Επιτροπής είναι η προώθηση των αναγκαίων μέτρων για την εφαρμογή και την παρακολούθησή του, καθώς και η ανάπτυξη διεθνών συνεργασιών. Περισσότερα για τον ρόλο της ΕΕΣΣΑΝ και του/της Εθνικού/ής Συντονιστή/στριας για τα Ναρκωτικά, βλ. εδώ.

Εθνική Στρατηγική και Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ναρκωτικά
Παρά τις διάφορες δυσκολίες μετά τον διορισμό του Εθνικού Συντονιστή το 2019 και τη σύσταση της Εθνικής Επιτροπής (καθυστερήσεις στον διορισμό των μελών της Επιτροπής, μέτρα για τον περιορισμό τις πανδημίας, κτλ.), η Εθνική Στρατηγική για τα Ναρκωτικά και τις Ψυχότροπες Ουσίες 2021-26, καθώς και το πρώτο Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τα Ναρκωτικά και τις Ψυχότροπες Ουσίες 2021-23 ολοκληρώθηκαν και υποβλήθηκαν στις αρχές του 2021 στον Υπουργό Υγείας και τελικά στον Πρωθυπουργό. 

Δεδομένου ότι για τα δύο αυτά κείμενα αναμένεται η έγκρισή τους, η υιοθέτησή τους από την Πολιτεία και η έναρξη της εφαρμογής τους, αποτελεί σημαντικό ζήτημα στο χώρο των εξαρτήσεων στην Ελλάδα. Όπως έχει διατυπωθεί και σε προηγούμενες Εκθέσεις του ΕΚΤΕΠΝ (βλ. Ετήσια Έκθεση 2020, 2021), “τα κείμενα αυτά είναι σχεδιασμένα με στόχο την ανταπόκριση τις κοινωνίας, των Υπουργείων και των φορέων στα τεκμηριωμένα προβλήματα και τις πραγματικές ανάγκες. Κάθε καθυστέρηση στην έγκρισή τις και την επακόλουθη εφαρμογή των δράσεων, συσσωρεύει ελλείψεις, αυξάνει το κόστος επίλυσης των προβλημάτων και δυσχεραίνει την έγκαιρη πρόληψη και θεραπεία τις ουσιοεξάρτησης.”

Σημαντικό ρόλο στη χάραξη πολιτικής από την Εθνική Επιτροπή αποτελεί η διοργάνωση της Πανελλήνιας Συνδιάσκεψης για τα Ναρκωτικά και τις Εξαρτήσεις που πραγματοποιήθηκε για πρώτη φορά τον Δεκέμβριο του 2022. Η Συνδιάσκεψη διοργανώνεται από την ΕΕΣΣΑΝ) με τον Εθνικό Συντονιστή για τα Ναρκωτικά, σε συνεργασία με το ΕΚΤΕΠΝ και τον ΟΚΑΝΑ. Με βάση τα στοιχεία για την κατάσταση του προβλήματος των εξαρτήσεων στη χώρα, όπως αποτυπώνεται από το ΕΚΤΕΠΝ, επαγγελματίες και εμπειρογνώμονες μοιράζονται την εμπειρία τις, συζητούν για καλές πρακτικές και θέτουν προβληματισμούς. Στόχος είναι η ανάπτυξη διαλόγου σχετικά με την τρέχουσα κατάσταση, προκλήσεις, ανάγκες και προτάσεις, καθώς και η ανάδειξη προτεραιοτήτων και προεκτάσεων για τη χάραξη πολιτικής και την ανάπτυξη Εθνικής Στρατηγικής και Εθνικού Σχεδίου Δράσης από την ΕΕΣΣΑΝ.

Λειτουργία Χώρου Εποπτευόμενης Χρήσης στην Αθήνα
Τον Απρίλιο του 2022 ξεκίνησε η λειτουργία Χώρου Εποπτευόμενης Χρήσης (ΧΕΧ) στην Αθήνα με επίσημη άδεια λειτουργίας τις σαφώς ορίστηκε από σχετική Υπουργική Απόφαση (Δ2α/οικ.25602/2020, ΦΕΚ1607/Β/27-4-2020). Η λειτουργία του ΧΕΧ με την ονομασία ΣΤΕΚΙ 46 στον Σταθμό Φροντίδας Εξαρτημένων Ατόμων (ΣΦΕΑ) του ΟΚΑΝΑ ξεκίνησε εννέα χρόνια μετά την πιλοτική λειτουργία του ΧΕΧ ΟΔΥΣΣΕΑ στον ίδιο φορέα. Παρουσία εξειδικευμένου προσωπικού, στον ΧΕΧ προσέρχονται άτομα προκειμένου να κάνουν χρήση τις ουσίας (που τα ίδια φέρνουν) σε ελεγχόμενο περιβάλλον, με καθαρή σύριγγα και άλλα σύνεργα ασφαλούς χρήσης μειώνοντας τις κινδύνους για την προσωπική τις υγεία, αλλά και τη μετάδοση λοιμωδών νοσημάτων στα δίκτυά τους.

Δαπάνες φορέων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση των ουσιοεξαρτήσεων 
Το 2021 σημειώθηκε αύξηση τις δαπάνες του ΟΚΑΝΑ και του ΚΕΘΕΑ σε σύγκριση με την προηγούμενη 6ετία (2015-2020) η οποία οφείλεται κυρίως στη χρηματοδότηση των δομών θεραπείας και μείωσης τις βλάβης αυτών των φορέων από τα προγράμματα ΕΣΠΑ (Πίνακες 6.1 και 6.2).

Πίνακας 6.1

Πίνακας 6.2

Από την άλλη πλευρά, οι δαπάνες των μονάδων θεραπείας των Ψυχιατρικών Νοσοκομείων της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης παρουσίασαν μείωση συγκριτικά με τα προηγούμενη έτη (Πίνακες 6.3 και 6.4).

Νομοθεσία
Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 5969/17-12-2021) «Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων χορήγησης, συνταγογράφησης και διάθεσης της ανταγωνιστικής των οπιοειδών ουσίας ναλοξόνη, κατ’ εφαρμογή της παρ. 6 του άρθρου 22 του Ν. 4139/2013».

Σύμφωνα με την Απόφαση του Υπουργείου Υγείας, για πρώτη φορά στη χώρα μας διαμορφώνεται το νομικό πλαίσιο για τη χορήγηση ναλοξόνης σε περιπτώσεις οξείας τοξίκωσης από οπιοειδή. 
Συγκεκριμένα, ορίζεται ότι εκπαιδευμένοι επαγγελματίες, όπως ιατροί και νοσηλευτές, εργαζόμενοι στους Ο.Τ.Α, σε προγράμματα δουλειά-στο-δρόμο και ξενώνες, προσωπικό των φορέων θεραπείας για τα ναρκωτικά και των καταστημάτων κράτησης, μπορούν να χορηγούν ναλοξόνη κυρίως σε εισπνεόμενη μορφή (ρινικό εκνέφωμα) σε περιπτώσεις υπερβολικής δόσης οπιοειδών. 
Ως υπεύθυνος φορέας για την εκπαίδευση των επαγγελματιών και την προμήθεια της ναλοξόνης ορίζεται ο ΟΚΑΝΑ.

Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 6384/31-12-2021) «Απόδοση εσόδων από χρηματικές ποινές, μετατροπές ποινών και δημεύσεις του άρθρου 45 του ν. 4139/2013» των Υπουργείων Οικονομικών, Υγείας, Προστασίας του Πολίτη και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής.

Στην ΚΥΑ ορίζεται ότι όλα τα έσοδα από πρόστιμα και μετατροπές ποινών που επιβάλλονται για παραβάσεις της νομοθεσίας για τα ναρκωτικά (βλέπε Άρθρα: 20, 21, 22, 23, 24, 25 και 30 του Ν. 4139/2013) αποδίδονται μέσω του Κρατικού Προϋπολογισμού στα Υπουργεία Οικονομικών, Υγείας, Προστασίας του Πολίτη και Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής με ποσοστό διανομής 8%, 40%, 40% και 12% αντίστοιχα με σκοπό τη χρηματοδότηση δράσεων για την αντιμετώπιση του προβλήματος των ναρκωτικών. 
Το 2022, η Απόφαση με μία νέα ΚΥΑ (ΦΕΚ 1378/23-3-2022) τροποποιήθηκε, με την αντικατάσταση του Άρθρου 1 για την απλούστευση της διαδικασίας χρηματοδότησης των προαναφερόμενων υπουργείων για παρεμβάσεις/δράσεις σχετικά με το φαινόμενο των ναρκωτικών.

Νόμος 4950 (ΦΕΚ 128/02-07-2022) «Ρυθμίσεις για την αντιμετώπιση της πανδημίας του κορωνοϊού COVID-19 και την προστασία τη δημόσιας υγείας και άλλες επείγουσες ρυθμίσεις». 

Στο Άρθρο 44 που αντιστοιχεί στον Άρθρο 10 του ν. 4139/2013 σχετικά με την προμήθεια ναρκωτικών του κρατικού μονοπωλίου, προστέθηκε το εξής. Ο Υπουργός Υγείας δύναται να αναθέτει στην ανώνυμη εταιρεία με την επωνυμία «Ινστιτούτο Φαρμακευτικής Έρευνας και Τεχνολογίας Α.Ε.». (Ι.Φ.Ε.Τ. Α.Ε.) την προμήθεια ναρκωτικών φαρμάκων σε ποσότητα που δεν μπορεί να υπερβαίνει το 40% της ετήσιας απαιτούμενης ποσότητας, χωρίς να ζητηθεί η γνώμη της Επιτροπής Ναρκωτικών.

Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 5252/11-10-2022) «Καθορισμός πλαισίου διαδικασιών για την καταγραφή και διαχείριση στεγαστικών αιτημάτων και τη διασύνδεση των φορέων παροχής υπηρεσιών σε αστέγους» των Υπουργείων Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων, Υγείας και Ψηφιακής Διακυβέρνησης.

Σκοπός της Απόφασης είναι ο καθορισμός ενός ενιαίου πλαισίου διαδικασιών για α) την υποβολή και διαχείριση αιτημάτων φιλοξενίας σε δομές αστέγων (στεγαστικά αιτήματα) και β) τη λειτουργική διασύνδεση των δομών παροχής υπηρεσιών σε αστέγους με τη δημιουργία ηλεκτρονικού Μητρώου Φορέων και Δομών και Μητρώου στεγαστικών αιτημάτων. 
Ειδικότερα, στο άρθρο 3 της ΚΥΑ, οι φορείς θεραπείας για τα ναρκωτικά  του ν. 4139/2013 περιλαμβάνονται στους αρμόδιους φορείς υποβολής στεγαστικών αιτημάτων.

Νόμος 4985 (ΦΕΚ 203/27-10-2022) «Αναμόρφωση και εκσυγχρονισμός Σωφρονιστικού Κώδικα - Τροποποιήσεις στον ν. 2776/1999 και άλλες διατάξεις». Στο Άρθρο 84 σχετικά με τη χορήγηση Προσωρινού Αριθμού Υγειονομικής Περίθαλψης Κρατουμένου (Π.Α.Υ.ΠΕ.Κ), δίνεται η δυνατότητα σε ανασφάλιστους κρατούμενους να αιτηθούν την χορήγηση Π.Α.Υ.ΠΕ.Κ με σκοπό τη λήψη δωρεάν ιατροφαρμακευτικής και νοσηλευτικής περίθαλψης για όσο χρονικό διάστημα παραμένουν σε κάποιο κατάστημα κράτησης. 

Φαρμακευτική κάνναβη 2021-2022
Νόμος 4801 (ΦΕΚ 83/24-5-2021) «Παραγωγή, εξαγωγή και διάθεση τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) άνω του 0,2% και άλλες διατάξεις». 

Ο Νόμος αποτελεί τροποποίηση του Ν. 4523/18, του οποίου αντικαθιστά το Άρθρο 2Α. Στόχος του Νόμου είναι η απλοποίηση της διαδικασίας εξαγωγής προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης, μέσω της ρύθμισης ειδικότερων όρων για την παραγωγή, διάθεση, κυκλοφορία και εξαγωγή των τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) άνω του 0,2%. Προϊόντα, ανεξαρτήτως μορφής, όπως ο αποξηραμένος ανθός κάνναβης μπορούν να πάρουν έγκριση αποκλειστικά για εξαγωγή. 

Νόμος 4864 (ΦΕΚ 237/Α/02-12-2021) «Στρατηγικές επενδύσεις και βελτίωση του επενδυτικού περιβάλλοντος μέσω της επιτάχυνσης διαδικασιών στις ιδιωτικές και στρατηγικές επενδύσεις, δημιουργία πλαισίου για τις εταιρείες τεχνοβλαστούς και άλλες επείγουσες διατάξεις για την ανάπτυξη», Άρθρο 71 «Απαγόρευση εισαγωγής τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης». 

Το Άρθρο 71 του Ν. 4864/2021 προστέθηκε στον Ν. 4139/2013 (Α’ 74) «Νόμος περί εξαρτησιογόνων ουσιών και άλλες διατάξεις», ως άρθρο 21Ζ σύμφωνα με το οποίο δεν επιτρέπεται η εισαγωγή τελικών προϊόντων φαρμακευτικής κάνναβης του είδους Cannabis Sativa L περιεκτικότητας σε τετραϋδροκανναβινόλη (THC) >0,2% που προορίζονται για εγχώρια κατανάλωση.

Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΦΕΚ 1151/Β/15-3-2022) «Όροι και προϋποθέσεις για την καλλιέργεια και επεξεργασία της φαρμακευτικής κάνναβης, βάσει του άρθρου 18 του Ν. 4801/2021» των Υπουργείων Οικονομικών, Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Υγείας, Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Προστασίας του Πολίτη, Δικαιοσύνης, Εσωτερικών και Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων.

Η ΚΥΑ περιλαμβάνει 10 άρθρα στα οποία προσδιορίζονται ενδελεχώς οι όροι και οι προϋποθέσεις για την καλλιέργεια και την επεξεργασία της φαρμακευτικής κάνναβης, καθώς επίσης και για την εξαγωγή τελικών προϊόντων με τη μορφή ξηρού ανθού. Η συγκεκριμένη ΚΥΑ αντικατέστησε την αντίστοιχη του 2018 (ΦΕΚ 1692/Β/15-5-2018 ), η οποία έπαψε να ισχύει.

Νέες Ψυχοδραστικές Ουσίες 2020-2021
Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις (ΦΕΚ 1595/20-04-2021, ΦΕΚ 5416/22-11-2021 και ΦΕΚ 148/18-01-2023) των Υπουργείων Υγείας, Δικαιοσύνης και Ανάπτυξης και Επενδύσεων.

Σύμφωνα με τις τρεις αυτές Κοινές Υπουργικές Αποφάσεις που εκδόθηκαν το 2021 και το 2023, πέντε (5) νέες ψυχοδραστικές ουσίες κατατάχθηκαν στον Πίνακα Α’ του Ν. 4139/2013. Οι νέες ουσίες που τέθηκαν υπό έλεγχο στις προαναφερθείσες ΚΥΑ είναι οι Isotonitazene (ισοτονιταζένη), ΜDMB-4en- PINACA, 4F-MDMB-BICA, 3-MMC και 3-CMC.